FRETILIN Eziji Governu

Hapara Konstrusaun Porto Provizoriu

Bankada Parlamentar FRETILIN eziji Ministeriu Defeza no Seguransa atu hapara konstrusaun Porto ba Ró naval FALINTIL-Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL) ne’ebe halo ho provizoriu deit maibe kustu US$ 7 miloens nee gasta deit osan.

“Ami hanoin katak porto temporariu ne’ebe hari’i karik iha fulan tolu fulan há’at nia laran, enves halo porto temporariu nusa mak la halo pemanete ne’ebe gasta 14 miloens,maibe la presiza ona 7 miloens ba provezoriu.Tamba ne’e ami hakarak halo kontensaun husu para ida n e’e gasta dala ida deit, ami la’os hatete la aseita ho konstrusaun Porto, ami aseita ho konstrusaun Porto permanente,” hatete deputadu FRETILIN Arsenio Paixão Bano ba Jornalista Jornal Nacional Diário iha salaun Bankada FRETILIN Segunda-Feira (14/6).

Tamba ne Arsenio Bano Hatuntan, se hasai osan ne’e mais de 3% fundu minarai nian ona, la presiza halo ona Porto provezoriu entaun ba ona 14 miloens, ne’e bele tabung 7 milones.

Nia salienta katak, se wainhira Governu hakarak halo nafatin Porto temporariu ba Ró rua ne’ebe mai husi Cina no rua husi Portugal,bankada parlamentu sei levanta nafatin kazu.

“Ami sei levanta kazu i sei kolalia makas kazu ne’e iha plenaria i ami sei hatete katak lolos kompaiña ne’e rasik la presiza hetan kontratu ne’e. ami estuda buka informasaun, se mak involve iha kompainha ida ne’e,”dehan Bano.

Aleinde ne’e deputadu Arsenio Paixão Bano mós hatete, Misteriu Defeza i Serguransa nia ezekusaun iha premeira trimestral la to’o 25%, no osan ne’ebe hasai 16% deit, nia ezekusaun obrigasaun 7% deit ne’e ministeriu defeza i seguransa ne’e total tomak inklui F-FDTL no PNTL.
Nia informa katak, Aumentu ne’ebe mak Ministeriu husi US$ 555 milons, 150 milloens ne’e ba defeza ninian no restu ba seguransa, mas ba defeza ninian bo’ot liu mak.Orsamentu ne’ebe husu atu halo Porto temporariu ba Ró rua inkliu ró rua husi portuigal ninian iha hera.

“deputadus FRETILIN nain tolu iha problema ho hari’i Porto Provezoria ba ró rua ne’e kuandu ami halo deklarasaun semana kotuk konaba asuntu ida ne’e sekretariu estadu defeza julio tomas pinto hateten dehan bankada FRETILIN la lé planu estrategiku ba defeza nian ba 2020, nia sala tamba Vizaun 2020 ba forsa ninian la koalia kona ba hari’i porto temporariu ho kusto 7100 miloens,” dehan Bano.

Nia dehan, se la’o tuir planu vizau 2020 ne’e la iha Porto provezoriu, nia mós hatete dehan atu harti’i porto permanente ne’e presiza 14 miloens, se presiza entaun gasta liu ona se gasta 7 moliens ba Porto temporariu.

“Ne’e kestaun ida ami ke ami hateten planu 2020 iha mas la tuir ida ne’e i halo desizoens naran deit,”katak Deputadu ne’e.

Atu fo kntratu ida ba kompaiña ne’ebe ami hare momos kompaiña ne’e bele iha problema, tamba hetan ona kontratu mas to’o agora Porto provezoriu seidauk hari’i.

Tamba ne’e FRETILIN hakarak Governu termina kontratu ho kompaiña LIFE C Engineri CO, tamba la liu tender, la iha estudu viabilidade ba Porto provezoriu.

“Desizoens Konselho Ministru la bazeia atu fó ba kompaiña LiFE C Engineri CO, ne’e la iha bekap estudu ida , sira fiar deit mak eis asesora ida ne’ebe mak uluk servisu iha Ministeriu Finansas,”dehan nia.

Tuir deputadu Arsenio katak, ezekusaun iha servisu balu oiha defeze segur
ansa la forte, hanesan Unidade Maritima la forte, servisu seluk hanesan seguransa ba Intelegensia nasional ezekusaun mós la forte, maibe husu osan, atu aumenta osan ba halo saida, kapasidade ezekusaun la iha.

“Ami hakarak povu hatene husu osan aumenta osan, maibe tenki iha responsabilidade, osan balu seguransa husu atu sossa solar panel sira ne’e ba posto sira ne’ebe tina rua liu ba aprova tiha ona osan balu, maibe agora husu verba nafatin,”tenik Arsenio.